Στο βορειοανατολικό τμήμα της Άνω Πόλης της Θεσσαλονίκης, θα συναντήσουμε τη Μονή Βλατάδων, ένα από τα πιο σημαντικά βυζαντινά μνημεία της περιοχής, που είναι γνωστή αλλιώς και με το όνομα Τσαούς Μοναστήρι.

Αποτελεί το μοναδικό βυζαντινό μοναστήρι όλης της πόλης που λειτουργεί έως και τις μέρες μας, με ακμάζουσα μάλιστα μοναστική κοινότητα, και είναι ένας προορισμός που θα μπορούσαμε να επισκεφτούμε με όλη την οικογένεια, για να προσκυνήσουμε, για βόλτα κοντά στα τείχη της Ακρόπολης ή απλώς από αρχιτεκτονικό ή ιστορικό ενδιαφέρον.

Η πατριαρχική Μονή Βλατάδων, που βρίσκεται κοντά στο Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ) ήταν αρχικά αφιερωμένη στον Χριστό Παντοκράτορα και πολύ αργότερα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ενώ σύμφωνα με ιστορικές αναφορές ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14^ου αιώνα από τους Δωρόθεο και Μάρκο Βλάττη (στους οποίους οφείλεται και το όνομά της), αδέλφια και μαθητές του Γρηγόριου Παλαμά. Μάλιστα, σημειώνεται πως ο Δωρόθεος έγινε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης από το 1350 έως και το 1371.

Με μία επίσκεψη εδώ, θα μάθουμε την ιστορία της μονής, που κατά την Τουρκοκρατία, παρότι είχε μετατραπεί σε τζαμί, με τις τοιχογραφίες της να έχουν σφυροκοπηθεί και καλυφθεί με σοβά, απολάμβανε ακόμη κάποια λιγοστά προνόμια. Μετά από τον σεισμό που έγινε το 1978, πραγματοποιήθηκαν εργασίες αναστήλωσης, κατά τις οποίες αποκαλύφθηκαν οι παλιές πολύτιμες τοιχογραφίες της εκκλησίας.

Εδώ θα φτάσουμε όχι μόνο για να εξερευνήσουμε το σπουδαίο αυτό μοναστήρι, αλλά και για να θαυμάσουμε ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης και τον Θερμαϊκό Κόλπο από ψηλά. Η θέα από το σημείο είναι εκπληκτική, αφού θα βρισκόμαστε σε υψόμετρο 120 μέτρων, και είναι βέβαιο ότι θα μας χαλαρώσει και θα μας προσφέρει μία υπέροχη εμπειρία, λίγο πιο κοντά στο πράσινο, μακριά από τον κύριο αστικό ιστό.

Αξίζει να αναφερθεί ότι από το παλιό μοναστηριακό συγκρότημα, μόνο ελάχιστα είναι τα κτίρια που σώζονται μέχρι και σήμερα, με κυριότερο το καθολικό της μονής, που στο πέρασμα του χρόνου έχει διαφοροποιηθεί, εξαιτίας επισκευών που του έχουν πραγματοποιηθεί σε αυτό. Περιβάλλεται δε, από τα σύγχρονα κτίσματα του Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, το οποίο κατασκευάστηκε το 1968.

Όσον αφορά στο αρχιτεκτονικό στυλ, η μονή είναι μία σπάνια παραλλαγή σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, που είναι χαρακτηριστική της Σχολής της Θεσσαλονίκης, μιας και ο τρούλος της δεν στηρίζεται πάνω σε κίονες, αλλά σε πεσσούς και στους τοίχους του ιερού.

Αν θέλουμε, λοιπόν, να νιώσουμε κατάνυξη, και παράλληλα να εξερευνήσουμε ένα κτίριο με μεγάλη ιστορία σε ένα γραφικό σημείο της Θεσσαλονίκης, τότε σίγουρα είμαστε στο σωστό σημείο!