Το Γενί Τζαμί είναι ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία στη Θεσσαλονίκη, χαρακτηριστικό της περιόδου της Τουρκοκρατίας στην πόλη, βρίσκεται στην οδό Αρχαιολογικού Μουσείου, στον αριθμό 30, και μας περιμένει να το επισκεφτούμε!

Χτίστηκε το 1902 υπό την επίβλεψη του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι και αποτελούσε τόπο λατρείας για τους εξισλαμισμένους Εβραίους, που ονομάζονταν Ντονμέδες. Αυτοί ήταν ακόλουθοι του Σαμπετάι Σεβί και παρότι έγιναν μουσουλμάνοι, οι υπόλοιποι δεν τους αποδέχτηκαν ποτέ σαν αυθεντικούς πιστούς, καθώς οι Ντονμέδες επέλεξαν να διατηρήσουν πολλά από τα έθιμά τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναγκαστούν να δημιουργήσουν νέους ναούς, όπως έγινε και με το Γενί Τζαμί.

Θα το βρούμε στα ανατολικά της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας. Φτάνοντας στο σημείο, θα αντικρίσουμε ένα διώροφο κτίριο, που συνδυάζει σε άψογη ισορροπία τη μουσουλμανική παράδοση με την εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική του 20^ου αιώνα, ενός αρχιτεκτονικού στυλ που στην ουσία χαρακτηρίζεται από ποικιλία στοιχείων διάφορων ρυθμών και εποχών, το οποίο ο Ποζέλι χρησιμοποίησε και για άλλα κτίσματα της Θεσσαλονίκης, όπως είναι το Διοικητήριο, το Γ΄ Σώμα Στρατού, η βίλλα Αλλατίνι και το κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής.

Το κτίσμα διαθέτει μία πανέμορφη κεντρική είσοδο που καταλήγει σε ευρωπαϊκού στυλ αέτωμα και βυζαντινού τύπου εσωτερικούς κίονες. Παλιότερα είχε και μιναρέ -που είναι και το βασικό στοιχείο κάθε τεμένους- ενώ σε διάφορα σημεία του, μέσα στο κτίριο και έξω από αυτό, θα εντοπίσουμε το αστέρι του Δαβίδ (κλασικό εβραϊκό σύμβολο). Ο θόλος του είναι περίτεχνα ζωγραφισμένος, έχει πολλά χρώματα και πάνω του υπάρχουν φυτικά μοτίβα.

Θα μάθουμε ότι το Γενί Τζαμί είναι το μόνο τέμενος, χτισμένο έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης και το τελευταίο τζαμί που δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Στην πραγματικότητα, η λειτουργία του ως τέτοιο διήρκεσε μόνο για μία δεκαετία και έληξε το 1912 με τους Βαλκανικούς Πολέμους, οπότε ξεκίνησε η ανταλλαγή πληθυσμών και οι Ντονμέδες έφυγαν από την πόλη. Έπειτα, για ένα μικρό χρονικό διάστημα, το 1923 με 1924, το κτίριο παρείχε στέγη σε πρόσφυγες, ενώ έναν χρόνο μετά και έως το 1963, λειτούργησε ως αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, κάτι που θυμίζει και η σχετική επιγραφή πάνω από την είσοδό του.

Στις μέρες μας είναι εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης, φιλοξενώντας κατά καιρούς διάφορες ενδιαφέρουσες εκθέσεις. Το 2013 ο δήμος το παραχώρησε στους μουσουλμάνους της περιοχής για να προσεύχονται.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι θα εντυπωσιαστούμε από την πλούσια συλλογή με τα αξιόλογα μαρμάρινα γλυπτά της Ρωμαϊκής περιόδου που φυλάσσεται στο προαύλιό του. Εδώ, υπάρχουν επίσης πολλά έργα γλυπτικής από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια, όπως σαρκοφάγοι, επιτύμβια, τιμητικές και ταφικές στήλες και ανάγλυφα. Έτσι, η επίσκεψή μας θα αποκτήσει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον!

Αν αναζητάμε μία εμπειρία που θα μας γυρίσει πίσω στον χρόνο και παράλληλα θέλουμε να ανακαλύψουμε ακόμη ένα σπουδαίο μνημείο που κοσμεί τη νύμφη του Θερμαϊκού, το Γενί Τζαμί είναι το μέρος που ψάχνουμε.