Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, πάνω από την αρχαία αγορά, θα βρούμε τον εμβληματικό Ιερό Ναό του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου. Αξίζει να τον επισκεφτούμε, όχι μόνο για θρησκευτικούς, αλλά και για ιστορικούς λόγους, μιας και η περίφημη εκκλησία αποτελεί το πιο σημαντικό παλαιοχριστιανικό μνημείο της πόλης!

Ο Άγιος Δημήτριος βρίσκεται στην ομώνυμη οδό (Αγίου Δημητρίου) και είναι χτισμένος ακριβώς στο σημείο, όπου κατά τα ρωμαϊκά χρόνια υπήρχαν δημόσια λουτρά. Η παράδοση λέει πως στον χώρο αυτόν μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος, γεγονός που συνέβη σαν τιμωρία επειδή ο μαθητής του, Νέστορας, νίκησε σε μονομαχία τον γιγαντόσωμο ειδωλολάτρη παλαιστή Λυαίο.

Το 313 μ.Χ., πάνω στον τάφο του Αγίου, κατασκευάστηκε ένας μικρός ναός. Μεταξύ των προσκυνητών που κατέφταναν για να θεραπευτούν από βαριές ασθένειες, καθώς πιστευόταν ότι ο Άγιος Δημήτριος έκανε θαύματα, ήταν και ο έπαρχος του Ιλλυρικού Λεόντιος, ο οποίος αφού θεραπεύτηκε, έχτισε από ευγνωμοσύνη μία μεγάλη βασιλική, που δυστυχώς κάηκε.

Ο τάφος μεταφέρθηκε στην κρύπτη με τις μικρές δεξαμενές, από όπου έτρεχε το «μύρο», που προσφερόταν στους πιστούς σε πήλινα αγγεία. Αργότερα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η εκκλησία μετατράπηκε σε τζαμί. Όσο για το σκήνωμα του Αγίου, αυτό αφαιρέθηκε από τους Νορμανδούς κατά την άλωση της πόλης, το 1185, και μεταφέρθηκε στο εξωτερικό. Αργότερα βρέθηκε σε ένα ιταλικό μοναστήρι! Η κάρα και τα λείψανα επιστράφηκαν στη Θεσσαλονίκη το 1978.

Η επίσκεψή μας εδώ θα έχει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ό,τι φανταζόμαστε, καθώς στην κρύπτη του ναού, μπορούμε να επισκεφτούμε τη μουσειακή έκθεση με τα διάφορα γλυπτά, τις φωτογραφίες, τα θωράκια και τα τμήματα από τη σαρκοφάγο του Αγίου Δημητρίου, κάνοντας έτσι ένα ταξίδι στον χρόνο και τις ιστορικές φάσεις του ναού και της περιοχής.

Παρατηρώντας την αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση του μνημείου, θα ξεχωρίσουμε τα εννέα τάματα στους κίονες του Ιερού Βήματος και στον δυτικό τοίχο, τα οποία χρονολογούνται από τον 6^ο μ.Χ. αιώνα. Θα θαυμάσουμε κάποια από τα ψηφιδωτά αφιερώματα που έχουν διασωθεί, παλιές και πιο σύγχρονες τοιχογραφίες, με αποκορύφωμα, την πλέον ιστορική, αυτή που απεικονίζει τον Ιουστινιανό Β’ με την ακολουθία του.

Στη νοτιοανατολική πλευρά, θα εντοπίσουμε το παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου, με τα φανταστικά δείγματα παλαιολόγειας ζωγραφικής, που σίγουρα θα μας εντυπωσιάσουν! Γενικότερα, σε όλη τη βυζαντινή περίοδο, ο ναός ήταν σε μεγάλη ακμή, αποτελούσε ένα από τα πιο γνωστά κέντρα προσκυνήματος του τότε κόσμου, ενώ ο Άγιος Δημήτριος αναδείχθηκε σε προστάτη άγιο όλων των Βαλκανίων.

Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, επανήλθε στους χριστιανούς το 1912, όταν απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη από τους Τούρκους. Η αναστήλωσή του μετά από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 ολοκληρώθηκε το 1949 και μέχρι και σήμερα αποτελεί σήμα – κατατεθέν της νύμφης του Θερμαϊκού.

Μάλιστα, κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, στις 26 Οκτωβρίου, τίθενται σε ισχύ ειδικές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, ενώ η ημέρα έχει κηρυχθεί ως επίσημη αργία για την πόλη!