Τοποθετημένο σε εξαιρετικά κεντρικό σημείο, στην όμορφη πλατεία της Αγίας Παρασκευής με τον ομώνυμο ναό να δεσπόζει επιβλητικά από την απέναντι πλευρά, η Οικία του Ενετού Βαΐλου αποτέλεσε σύμβολο ακμής και ευημερίας στα χρόνια της Ενετοκρατίας χωρίς ποτέ να χάσει την αίγλη του. Η ανέγερση των δυο αυτών κτισμάτων έγινε στα πλαίσια ενός σχεδίου ανοικοδόμησης και αναβάθμισης της ιστορικής Χαλκίδας από τους Ενετούς. Εδραιώνοντας την κυριαρχία τους στο νησί, μεγάλη τους φιλοδοξία ήταν η μετατροπή της περιοχής σε ένα νέο διοικητικό, θρησκευτικό και εμπορικό κέντρο. Χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό καθώς συνδυάζει το ενετικό και το οθωμανικό στυλ, γεγονός που προκύπτει από τους διάφορους ενοίκους και τη χρήση που έκανε έκαστος.

Φτάνοντας στο σημείο, θα παρατηρήσουμε ότι η Οικία αποτελείται από δύο ορόφους και δύο πτέρυγες· τη νότια, που χτίστηκε πρώτη από τους Ενετούς και τη βόρεια που πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα. Στη νότια πτέρυγα, που υπολογίζεται ότι χτίστηκε το 1450, περιλαμβάνονται μία στοά με τρία συνεχόμενα τόξα γοτθικού τύπου, γνωστή και ως loggia, και μία αίθουσα στον όροφο με ξύλινη οροφή με φουρούσια (ξυλόγλυπτα στηρίγματα) που αποτελεί μία από τις παλαιότερες ξύλινες οροφές στην Ευρώπη. Αν ευθυγραμμίσουμε την όψη του σώματός μας με την όψη της στοάς και της αίθουσας θα θαυμάσουμε την θέα της μεγάλης πλατείας της Αγίας Παρασκευής. Στη βόρεια πτέρυγα του ισογείου διαμορφώθηκε κλειστή αυλή, στην κεντρική κατασκευάστηκαν δύο εγκάρσια τόξα και διανοίχθηκε πηγάδι.

Ο Πάολο Ερίτσο αποτέλεσε τον τελευταίο Ενετό άρχοντα του Νεγρεπόντε – όπως είχαν ονομάσει οι ενετοί την πόλη της Χαλκίδας- οι οποίοι διορίζονταν απευθείας από την βενετσιάνικη γερουσία. Παρά την αξιοζήλευτη θέση του, κανένας μας δεν θα ήθελε να έχει την τύχη του Ερίτσο ο οποίος βρήκε τραγικό θάνατο κατά την κατάληψη της Χαλκίδας από τους Οθωμανούς από το χέρι του Μεχμέτ το Β΄ δια πριονισμού. Έκτοτε χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά ως κατοικία από τους Οθωμανούς μέχρι και τον 20^ο αιώνα. Μέσα σε αυτό το διάστημα η Οικία δέχτηκε πολλές επεμβάσεις στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό της προκειμένου να ταιριάζει και να συμβαδίζει με την αντίστοιχη εποχή. Χαρακτηριστικά, τον 19^ο αιώνα, έγιναν αλλαγές στην πρόσοψη του κτιρίου που του χάρισε μια πιο λαϊκή νεοκλασική όψη ενώ οι τοίχοι στο εσωτερικό επιχρίστηκαν και τα παλιά δάπεδα, κουφώματα και οροφές αντικαταστάθηκαν με νέες κατασκευές.

Οι Ενετοί κατάφεραν να κλείσουν σε ένα σπίτι τον βενετσιάνικο αέρα και τη φινέτσα που τους διακρίνει λαμβάνοντας έμπνευση από την γειτόνισσα Ιταλία. Τι κι αν δεν έχουμε επισκεφθεί το Palazzo Ducale της Βενετίας, η ενετική αρχιτεκτονική μας επιτρέπει να περπατήσουμε σε ένα πάτωμα φτιαγμένο το 1430 και πανομοιότυπο με αυτό της πρωτότυπης Αίθουσας του Μεγάλου Συμβουλίου δημιουργώντας μας λίγο την αίσθηση ότι είμαστε πρίγκιπες και πριγκίπισσες. Με τέτοιο πλούτο, δεν χωράει ερώτημα η επιλογή του κτιρίου από τον δήμο Χαλκιδέων ως ιδανικός χώρος εκδηλώσεων, παρουσιάσεων και πολιτισμικών δρώμενων.

Προτού επιστρέψουμε στο σήμερα, κατά την έξοδό μας από την Οικία δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αποχαιρετίσουμε τον μοναδικό -ίσως- λέοντα που δεν πρόκειται να μας δαγκώσει, αυτόν του Αγίου Μάρκου. Το λιοντάρι που αντιπροσωπεύει τον ευαγγελιστή και πολιούχο της Βενετίας, αποτελεί έμβλημα του κτιρίου γι’ αυτό και κοσμεί την είσοδό του. Η αγιογράφηση του Αγίου Μάρκου ως λέοντα μπορεί να έχει διττή εξήγηση. Είτε επειδή το Ευαγγέλιο περιγράφει τη ζωή του Προδρόμου Ιωάννου στις ερήμους όπου κυριαρχούσαν τα λιοντάρια είτε επειδή κύριο χαρακτηριστικό του Ευαγγελίου είναι η βασιλεία του Χριστού συνδέοντας έτσι τον βασιλικό χαρακτήρα του ζώου. Ό,τι κι αν ισχύει από τα δύο, το μόνο σίγουρο είναι ότι η επίσκεψή μας στην Οικία του Ενετού Βαΐλου θα μας εκπλήξει με το πόση ιστορία μπορεί να κρύβεται μεταξύ δύο ορόφων…