Ούτε το επιβλητικό βιομηχανικό κτίριο οινοπνευματοποιίας «Αρέθουσα Α.Ε.» δεν φανταζόταν ότι θα αποτελέσει πυξίδα πολιτισμού για τους επισκέπτες της Εύβοιας και μουσειακό στολίδι για τους κατοίκους της Χαλκίδας στην καρδιά της πόλης τους. Η ανέγερση του εργοστασίου κατατάσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα, το 1902 για να είμαστε ακριβείς, σε προνομιακή τοποθεσία ώστε να είναι κοντά και στη θάλασσα αλλά και στον κάμπο του Λήλαντα απ’ όπου προμηθευόταν την πρώτη ύλη του, την σταφίδα. Το μουσείο «βαπτίστηκε» από την ομώνυμη πηγή γειτονική πηγή, συνδεδεμένη με τον μύθο της νύμφης Αρέθουσας που λέγεται ότι συνευρέθηκε στις ακτές του Ευρίπου με τον Ποσειδώνα και μεταμορφώθηκε από την Ήρα σε πηγή.

Ετοιμαστείτε για πρωινή επίσκεψη καθώς το μουσείο είναι ανοιχτό από 09:00 έως 15:00, με την είσοδο να είναι ελεύθερη. Θα ξεκινήσουμε την περιήγησή μας με την Εισαγωγική Ενότητα του μουσείου. Εκεί θα μεταφερθούμε σε δυο περιοχές-σταθμούς της Εύβοιας. Πρώτη είναι και η πρωτεύουσα Χαλκίδα, με τον Εύριπο και το μοναδικό παλιρροιακό φαινόμενό του όπως αποτυπώνεται με τη μορφή σπειρών πάνω σε αγγεία  της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. αλλά και το άγαλμα του Ποσειδώνα που «αναδύθηκε» από τον βυθό του πορθμού. Μιας και βρισκόμαστε στο υγρό στοιχείο, η έκθεση θα μας «παρασύρει» νοερά στη δεύτερη περιοχή, στη θερμή λουτρόπολη της Αιδηψού, μέσα από αγάλματα και επιτύμβιες στήλες.

Συνέχεια στην περιήγησή μας έχει η ενότητα της Πολιτειακής Οργάνωσης. Εκεί θα πάρουμε μια ιδέα από διάφορες πτυχές της πολιτειακής οργάνωσης όπως είχαν ήδη διαμορφωθεί από την 3η χιλιετία π.Χ. καθώς και φεουδαλικά κρατίδια έως την εποχή των Οθωμανών. Χαρακτηριστική είναι η εποχή του Χαλκού με τη χωροταξική οργάνωση, η ανάδυση των πόλεων και πόλεων-κρατών συνοδευόμενη από την εμφάνιση νέων κοινωνικών ομάδων καθώς και τα νομισματοκοπεία της Εύβοιας και της Σκύρου. Τα πλούσια εκθέματα που προβάλλονται από τους τάφους στο Ηρώο της Τούμπας που βρίσκεται στο Λευκαντί μας επιβεβεαιώνουν την οικονομική ευημερία του νησιού όπως προκύπτει από τις ανεπτυγμένες εμπορικές επαφές του με την ανατολική Μεσόγειο κατά τον 10ο αιώνα π.Χ.

Ανεβαίνοντας στον ημιώροφο του μουσείου εισερχόμαστε στην ενότητα Αποικισμός-Αλφάβητο. Το νησί της Εύβοιας αποτελεί αναμφίβολα τον τόπο γέννησης του ελληνικού αλφαβήτου, μια από τις σημαντικότερες κατακτήσεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που εισάχθηκε στα τέλη του 9ου ή στο πρώτο μισό του 8ου αιώνα π.Χ., αποτέλεσμα των εμπορικών επαφών με τους Φοίνικες. Από εκεί προέκυψε και το λατινικό αλφάβητο που χρησιμοποιείται έως και σήμερα, με τους Ετρούσκους και τους Ρωμαίους να αποτελούν τον δίαυλο μετάδοσής του. Οι Ευβοείς κουβάλησαν μαζί τους την ευβοϊκή κεραμική και ταξίδεψαν στο Βόρειο Αιγαίο, την γειτονική Κάτω Ιταλία και Σικελία και τον Εύξεινο Πόντο. Κάπως έτσι, ο Δεύτερος Αποικισμός (8ος-6ος αιώνας π.Χ.) αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη επιχείρηση κάνοντας τους Ευβοείς πρωτοπόρους στην ίδρυση αποικιών.

Λίγο πιο πάνω, στον όροφο του κτιρίου, ξετυλίγεται η ενότητα της Οικονομίας. Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει εκθέματα πρώτων υλών όπως είναι ο πηλός στο Ληλάντιο Πεδίο, η Καρυστία λίθος, ο χαλκός στο Παλαμάρι της Σκύρου και το θαλάσσιο εμπόριο όπως εξελίχθηκε στα Κλασικά έως τα Οθωμανικά χρόνια. Τέλος, η περιήγησή μας κλείνει με εκθέματα που μας δίνουν μια γεύση Λατρείας στην Εύβοια από την προϊστορική εποχή έως τον χριστιανισμό. Χαρακτηριστικά είναι τα ειδώλια και τελετουργικά αγγεία που αναδεικνύουν εκθέματα σχετικά με θεότητες του ελληνικού πάνθεου των οποίων η λατρεία ήταν διαδεδομένη στην Εύβοια. Ανατολικές θεότητες όπως η Ίσιδα, η Κυβέλη και ο Σέραπις παίρνουν σάρκα και οστά στο μουσείο ενώ περιγράφεται και το φαινόμενο θεοποίησης θνητών και ηρώων.

Αποχωρούμε από το Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας, κουβαλώντας μαζί μας ένα κομμάτι της Ευβοικής πολιτισμικής κληρονομιάς, εφόδιο που θα μας συνοδέψει καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού και θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος τις ρίζες των κατοίκων του αυτού του νησιού.