Τα χωριά που απαρτίζουν τα Τζουμέρκα, τα λεγόμενα και ως Τζουμερκοχώρια, είναι τόσο όμορφα όσο και… πολλά! Τόσα πολλά – 65 για την ακρίβεια – που για την καλύτερη διοίκησή τους έχουν κατανεμηθεί σε τρεις νομούς: 33 στα Ιωάννινα, 26 στην Άρτα και τα τελευταία 6 στα Τρίκαλα.

Αφετηρία της περιπέτειάς μας είναι τα Πράμαντα, το κέντρο των Τζουμερκοχωρίων Ιωαννίνων και Άρτας και το μεγαλύτερο σε πληθυσμό χωριό. Χτισμένα αμφιθεατρικά στις πλαγιές της Στρογγούλας και βουτηγμένα στο πράσινο, τα Πράμαντα έχουν εδραιωθεί ως το πλέον ορεινό τουριστικό θέρετρο αφού δεν τους λείπει τίποτα. Ξενοδοχεία, ταβέρνες, νυχτερινή διασκέδαση, καφετέριες και δημόσιες υπηρεσίες έχουν δώσει μια σύγχρονη πινελιά σε αυτό το πανέμορφο παραδοσιακό κεφαλοχώρι. Κατά την παραμονή μας στο χωριό θα εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για έναν περίπατο στην κεντρική πλατεία του χωριού υπό τη σκιά του αιωνόβιου πλάτανου και το άκουσμα του τρεχούμενου νερού από τη φημισμένη βρύση του Αράπη.

Οι απότομες και δυσπρόσβατες κορυφές των Τζουμέρκων ώθησαν τους ντόπιους να χτίσουν γεφύρια για να περνούν από τα ορμητικά ποτάμια. Κάπως έτσι, τα Τζουμέρκα γέμισαν πέτρινα γεφύρια μοναδικής ομορφιάς που αναδεικνύουν το μεγαλείο της φύσης αλλά και της ανθρώπινης παρέμβασης, όταν αυτή γίνεται με σεβασμό. Το πιο γνωστό είναι το Γεφύρι της Πλάκας που βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό. Δυστυχώς, το 2015, τα «θυμωμένα» νερά του Άραχθου το κατέστρεψαν, ωστόσο, το γεφύρι της Πλάκας ξαναχτίστηκε με όσο το δυνατόν περισσότερα υλικά από την παλαιά γέφυρα, επαναφέροντας στην περιοχή την ξεχωριστή ομορφιά που μας συνεπαίρνει και μας χαλαρώνει. Στον δρόμο μας από το Αμπελοχώρι προς το Φορτόσι, θα περάσουμε από το Γεφύρι της Πολιτσάς, όχι από μέσα αλλά από…δίπλα. Αξίζει ωστόσο να σταματήσουμε για μια φωτογραφία σε κάποιο από τα επτά τόξα της. Κυριολεκτικά «κρεμασμένο» στα βράχια που διαπερνά ο Καλαρρύτικος ποταμός βρίσκεται το Γεφύρι του Συγκούνα, χτισμένο από έναν συρρακιώτη μεγαλέμπορα που του έδωσε το όνομά του, το συγκεκριμένο γεφύρι ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του καθώς παρά το ότι είναι μονότοξο, το πέρασμά του είναι επίπεδο και όχι καμπυλωτό όπως συνηθίζεται. Νεράιδες μπορεί να μη δούμε, αλλά το Νεραϊδογέφυρο στο χωριό Βουργαρέλι, αποτελεί ένα πραγματικά μαγικό τοπίο με τρεχούμενα νερά, πλατάνια και τη γέφυρα που μας καθηλώνουν και μας μεταφέρουν σε ένα «νεραϊδένιο παραμύθι»!

Εδώ, η μαγεία της φύσης συνεχίζεται και εκεί που δεν τη βλέπουμε! Όλα ξεκίνησαν από μια τρύπα που έβγαζε δροσερό αέρα, και, κάπως έτσι ανακαλύφθηκε το 1960 το Σπήλαιο Ανεμότρυπα αποκαλύπτοντας ένα απόκοσμο θέαμα. Τα τελευταία 12 εκατομμύρια χρόνια, στα έγκατα της γης, ο υπόγειος ποταμός, ο ήχος του οποίου είναι διακριτός, δημιουργούσε ένα σπήλαιο τριών επιπέδων με σμιλευμένους σταλαγμίτες, γκρι λιμνούλες και έναν καταρράκτη 2 μέτρων. Μπορεί να μην είναι πολύ μεγάλο, αλλά είναι τόσο εντυπωσιακό που αξίζει να το δούμε από κοντά. Ακόμα και το καλοκαίρι στο βουνό, τα Τζουμέρκα ξέρουν πως να μας δροσίσουν. Έτσι, η επίσκεψή μας στις παραλίες του ποταμού Αχελώου επιβάλλεται καθώς η αίσθηση μιας βουτιάς στα κρυστάλλινα τρεχούμενα νερά είναι κάτι παραπάνω από μοναδική. Αν πάλι προτιμάμε να κουραστούμε για να θαυμάσουμε το μεγαλείο της φύσης, τότε τα Θεοδώριανα είναι ένα χωριό που δεν πρέπει να παραλείψουμε. Αφού περπατήσουμε σε μονοπάτια μέσα στο δάσος θα καταλήξουμε στο Ρέμα Μάρκς -  ή όπως θα έπρεπε να λέγεται – ρέμα του Παραδείσου, όπου μαγευτικοί καταρράκτες σχηματίζουν πράσινες λιμνούλες, δημιουργώντας ένα τοπίο που δεν περιγράφεται αν δεν το βιώσεις από κοντά. Εξίσου εντυπωσιακοί είναι και οι διπλοί καταρράκτες της Σούδας που από ύψος 25 μέτρων ενός απότομου βράχου πέφτουν τα παγωμένα νερά του ποταμού Άσπρη Γκούρα που χωρίζεται στα δύο, χαρίζοντας ένα μαγευτικό θέαμα.

Το πλήθος των εκκλησιών και των μοναστηριών στα Τζουμέρκα μαρτυρούν την στενή σχέση που έχουν οι ντόπιοι με τον Θεό. Σχεδόν αόρατο αλλά απίστευτα εντυπωσιακό είναι το Μοναστήρι της Κηπίνας. Χτισμένο από το 1212 κυριολεκτικά μέσα στους καφετί βράχους και σε ύψος 4 μέτρων, αποτελεί ένα θέαμα που κόβει την ανάσα και που προκαλεί μόνο τους πιο τολμηρούς να το επισκεφθούν. Σε κοντινή απόσταση από το χωριό Ελληνικό, δεσπόζει επιβλητικά η πέτρινη Ιερά Μονή Τσούκας στην κορυφή ενός απότομου βράχου ύψους 900 μέτρων. Τόσο το κατανυκτικό κλίμα εντός του μοναστηριού όσο και η πανοραμική θέα από το ξύλινο μπαλκόνι προς τη χαράδρα του Άραχθου προκαλούν δέος αλλά και μια απρόσμενη ηρεμία. Το πέτρινο στοιχείο είναι κυρίαρχο σε όλες τις εκκλησίες που θα επισκεφθούμε στο ταξίδι μας. Από τα πιο όμορφα κτίσματα που αξίζει να δούμε από κοντά είναι η Κόκκινη Εκκλησιά, το μοναδικό σωζόμενο βυζαντινό μνημείο με αγιογραφίες από το 1295, το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, ένα ιστορικά διατηρημένο μνημείο όπου προετοιμάστηκε η εξέγερση της περιοχής το 1821 και το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, τοποθετημένο μέσα στο πράσινο και περιτριγυρισμένο από βουνοκορφές.

Σε όποιο Τζουμερκοχώρι κι αν βρεθούμε, η φιλοξενία των ντόπιων, το δροσερό κλίμα, ο παραδοσιακός τρόπος ζωής και η μαγεία της φύσης προσφέρονται για ξεκούραση, ηρεμία και χαλάρωση. Ίσως η πρόσβαση μεταξύ των χωριών να είναι δύσκολη αλλά η συνολική εμπειρία θα μας αποζημιώσει με το παραπάνω. Τα Τζουμέρκα μας περιμένουν να τα ανακαλύψουμε και να τα ζήσουμε από κοντά!